Verlies- en Rouwverwerking
Wat is verlies en rouw?
Verlies gaat over iets kwijtraken dat van waarde voor je is, met de bijbehorende gevoelens van rouw die daarop volgen.
Veel mensen denken bij de term verlies en rouw aan het overlijden van een dierbare. We hebben echter ook op andere manieren te maken met verlies. Bijvoorbeeld door reorganisatie van je bedrijf, waardoor je je afscheid moet nemen van een vertrouwde werkomgeving. Of doordat je een goede vriend kwijtraakt, je relatie op de klippen loopt, de studie niet verloopt zoals je gehoopt had of omdat je problemen krijgt met je gezondheid. In al deze situaties ervaar je verdriet, verandert je toekomstbeeld en moet je afscheid nemen van zekerheden, mensen en dromen.
Soms staan we ons niet toe om daarover te rouwen, vinden we dat we door moeten gaan. Hoe vaak zeggen we niet tegen onszelf of anderen dat we “sterk” moeten zijn en “de schouders eronder moeten zetten”. Het kan ook zijn dat je juist wel bewust bent van je verdriet en het de aandacht geeft die het verdient, maar dat het je niet lukt verder te gaan met je leven. Je blijft somber en er komt niets meer uit je handen.
Verdriet hebben om, afscheid nemen van wat ooit was…: het is hard werken en gaat niet vanzelf. De ene dag kan je weer een beetje naar de toekomst kijken, de dag erop verstikt je verdriet je zo dat alles zwart is.
Als verliesbegeleider kan ik jou helpen bij deze “rouwarbeid”, door je inzicht te geven, door samen te kijken hoe jouw rouwproces verloopt en te bekijken hoe je stappen kan zetten naar herstel.
Voorbeeld: Els (57 jaar, man lichamelijk fors beperkt door een herseninfarct)
“Sinds mijn man een herseninfarct heeft gehad, kan ik mijn werk niet goed meer doen, ik ben erg prikkelbaar en vaak doodmoe. Ik weet niet hoe ik nu verder moet. Op sommige dagen kan ik de hele dag wel huilen”
Uit de gesprekken komt naar voren dat Els weinig ruimte heeft genomen om over de veranderde relatie te rouwen. Ze is van partner veranderd in verzorgende. Door het counselingstraject heeft ze zichzelf toegestaan dat ze zich verdrietig, teleurgesteld en machteloos mag voelen doordat haar wereld is veranderd. Dat zij dit mag uiten en dat dat niet egoïstisch is, maar begrijpelijk. Ze leerde ze hoe ze nog kan genieten, zonder de schuldgevoelens te ervaren als ze tijd voor zichzelf neemt.
Patricia (54, activiteitenbegeleider). “Door reorganisatie binnen de zorginstelling waar ik werk, wordt de dagbehandeling waar ik 25 jaar werk gesloten. Nu moet ik een andere baan gaan zoeken. Ik kan op het moment alleen maar huilen; het was mijn levenswerk, hoe moet ik nu ooit weer verder?”
Tijdens onze gesprekken heeft de focus eerst gelegen op wat het werk voor haar betekende. En dat zij niet meer wist wie ze was, zonder dit werk waar ze zich zo mee vereenzelvigd had. Ze is op zoek gegaan naar een passende manier om afscheid te nemen. Daarna was ze in staat te kijken naar haar unieke eigenschappen en talenten, hoe ze die in zou kunnen zetten én stond ze meer open voor een andere baan.
Welke rouwfases of rouwtaken zijn er?
Voorheen werd veel gesproken over de vijf fasen van rouw (ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en aanvaarding). Ik geef echter de voorkeur aan de term rouwtaken, omdat dit een meer flexibele benadering is. Het idee van rouwtaken benadrukt dat rouw een proces is waarin mensen verschillende emotionele en psychologische taken moeten volbrengen om met hun verlies om te gaan. Deze taken kunnen in willekeurige volgorde worden uitgevoerd en kunnen elkaar overlappen. Soms ben je tijdens dit proces volop met het verlies bezig, kan je op andere momenten al wat meer met de toekomst bezig zijn en merk je later dat het “loslaten” toch wel heel moeilijk is. Ook jaren later, als je denkt dat je jouw verlies een plekje gegeven hebt, kan je toch weer door verdriet overvallen worden.
Er bestaat dus geen blauwdruk over hoe je met verlies om zou moeten gaan. Rouw is voor iedereen anders en mensen gaan er op hun eigen manier mee om.